Anatomia

Tarczyca jest narz?dem endokrynnym po?o?onym na szyi. Lokalizacji w s?siedztwie chrz?stki tarczowatej zawdzi?cza tarczyca nazw?, która pochodzi od greckiego s?owa „thyros” – co oznacza tarcz?; uwa?ano, ?e jest narz?dem os?aniaj?cym krta?. Embriologicznie zawi?zek tarczycy rozwija si? u podstawy j?zyka przez fuzj? trzech struktur i zst?puje w czasie ?ycia p?odowego do swojej ostatecznej pozycji na przedniej stronie szyi.

Dojrza?a tarczyca zbudowana jest z dwóch p?atów bocznych po??czonych cie?ni? i otoczona jest cienk? torebk?. Mi??sz tarczycy podzielony jest przez przegrody ??cznotkankowe na zraziki, z których ka?dy sk?ada si? z licznych jednostek czynno?ciowych zwanych p?cherzykami. Ka?dy p?cherzyk wy?cielony jest  kubkowymi komórkami p?cherzykowymi i wype?niony jest koloidem zawieraj?cym tyreoglobulin?. Tarczyca jest bogato unaczynionym narz?dem i posiada rozbudowan? siatk? w?o?niczek i t?tnic, które otaczaj? i zaopatruj? poszczególne p?cherzyki. Ka?dy p?cherzyk otoczony jest b?on? podstawn?. Mi?dzy p?cherzykami znajduj? si? komórki oko?op?cherzykowe zawieraj?ce kalcytonin? (wydzielaj?ce komórki C). Te dwa typy komórek s? ?atwe do odró?nienia szczególnie w mikroskopie elektronowym, gdy? ró?ni? si? morfologicznie. Komórki p?cherzykowe zawieraj? j?dra z homogenn? chromatyn? i dobrze wykszta?con? szorstk? siateczk? endoplazmatyczn?. Zawieraj? równie? na szczycie p?cherzyki wydzielnicze i ma?e mitochondria. W przeciwie?stwie do nich komórki C posiadaj? liczne ziarnisto?ci neurosekrecyjne zawieraj?ce kalcytonin?.

Fizjologia

W tarczycy syntetyzowane s? hormony: T3 (trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna). Produkuje si? wi?cej T4 ni? T3, ale T4 ulega przemianie w form? bardziej aktywn?, T3, w niektórych tkankach obwodowych, takich jak w?troba, nerki i mi??nie, poprzez reakcj? dejodyzacji. Synteza tych hormonów wymaga odpowiedniego st??enia jodu w komórkach p?cherzykowych i dokonuje si? za pomoc? Na+K+-pompa ATP-azy (pu?apka jodu). W komórkach jod jest natychmiast oksydowany do bardziej aktywnej formy. W komórkach p?cherzykowych nast?puje przy??czenie aminokwasów do tyrozyny i powstaje tyreoglobulina. Zanim nast?pi sekrecja tyreoglobuliny do koloidu, ma miejsce rekacja zwi?zania T3 i T4 z bia?kiem. Gdy komórki p?cherzykowe s? stymulowane przez hormon tyreotropowy wydzielany przez przysadk? (hormon stymuluj?cy tarczyc? - TSH),  koloid dostaje si? do komórek za pomoc? mechanizmu endocytozy, gdzie nast?puje enzymatyczna degradacja tyreoglobuliny i uwalniane s? zjodyzowane jednostki. Kontrola uwalniania TSH jest regulowana przez inny hormon – tyreotropowy hormon uwalniaj?cy (TRH), który jest syntetyzowany i uwalniany przez podwzgórze. Ca?o?ciowa kontrola tego uk?adu odbywa si? na drodze mechanizmu negatywnego sprz??enia zwrotnego, w którym  aktywno?? T3 i T4 pozostaje pod kontrol? przysadki i podwzgórza poprzez powstrzymywanie lub ograniczanie uwalniania odpowiednio TSH i TRH.      

Gdy T3 i T4 uwalniane s? do kr??enia,  nast?puje wi?zanie ich z bia?kami osocza, g?ównie z globulin? wi???c? tyronin? (TBG). W postaci wolnej w kr??eniu pozostaje mniej ni? 1% jodotyreonin – jest to cz??? aktywna. Aktywno?? T3 i T4 na obwodzie obejmuje wzrost przemiany podstawowej wi?kszo?ci komórek cia?a, wzrost lipolizy i metabolizmu w?glowodorów, wzmocnienie efektu oddzia?ywania katecholamin na serce i centralny uk?ad nerwowy i wzrost metabolizmu bia?ek, szczególnie ich degradacji. Ta lista jasno wskazuje, ?e ka?de zaburzenie równowagi hormonów tarczycy, takie jak niedoczynno?? lub nadczynno??, wywo?uje drastyczne efekty w organi?mie.