Tarczyca jest narz?dem endokrynnym po?o?onym na szyi. Lokalizacji w s?siedztwie chrz?stki tarczowatej zawdzi?cza tarczyca nazw?, która pochodzi od greckiego s?owa „thyros” – co oznacza tarcz?; uwa?ano, ?e jest narz?dem os?aniaj?cym krta?. Embriologicznie zawi?zek tarczycy rozwija si? u podstawy j?zyka przez fuzj? trzech struktur i zst?puje w czasie ?ycia p?odowego do swojej ostatecznej pozycji na przedniej stronie szyi.
Dojrza?a tarczyca zbudowana jest z dwóch p?atów bocznych po??czonych cie?ni? i otoczona jest cienk? torebk?. Mi??sz tarczycy podzielony jest przez przegrody ??cznotkankowe na zraziki, z których ka?dy sk?ada si? z licznych jednostek czynno?ciowych zwanych p?cherzykami. Ka?dy p?cherzyk wy?cielony jest kubkowymi komórkami p?cherzykowymi i wype?niony jest koloidem zawieraj?cym tyreoglobulin?. Tarczyca jest bogato unaczynionym narz?dem i posiada rozbudowan? siatk? w?o?niczek i t?tnic, które otaczaj? i zaopatruj? poszczególne p?cherzyki. Ka?dy p?cherzyk otoczony jest b?on? podstawn?. Mi?dzy p?cherzykami znajduj? si? komórki oko?op?cherzykowe zawieraj?ce kalcytonin? (wydzielaj?ce komórki C). Te dwa typy komórek s? ?atwe do odró?nienia szczególnie w mikroskopie elektronowym, gdy? ró?ni? si? morfologicznie. Komórki p?cherzykowe zawieraj? j?dra z homogenn? chromatyn? i dobrze wykszta?con? szorstk? siateczk? endoplazmatyczn?. Zawieraj? równie? na szczycie p?cherzyki wydzielnicze i ma?e mitochondria. W przeciwie?stwie do nich komórki C posiadaj? liczne ziarnisto?ci neurosekrecyjne zawieraj?ce kalcytonin?.
Anatomy of the thyroid.A low power histological image of thyroid tissue exhibiting numerous follicles filled with eosinophilic colloid and lined by bland cuboidal epithelium.A high power view of follicles lined by bland cuboidal epithelium. Note the variability in nuclear diameter (anisonucleosis) which is a normal feature of endocrine glands and should not be interpreted as suspicious by itself.
Fizjologia
W tarczycy syntetyzowane s? hormony: T3 (trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna). Produkuje si? wi?cej T4 ni? T3, ale T4 ulega przemianie w form? bardziej aktywn?, T3, w niektórych tkankach obwodowych, takich jak w?troba, nerki i mi??nie, poprzez reakcj? dejodyzacji. Synteza tych hormonów wymaga odpowiedniego st??enia jodu w komórkach p?cherzykowych i dokonuje si? za pomoc? Na+K+-pompa ATP-azy (pu?apka jodu). W komórkach jod jest natychmiast oksydowany do bardziej aktywnej formy. W komórkach p?cherzykowych nast?puje przy??czenie aminokwasów do tyrozyny i powstaje tyreoglobulina. Zanim nast?pi sekrecja tyreoglobuliny do koloidu, ma miejsce rekacja zwi?zania T3 i T4 z bia?kiem. Gdy komórki p?cherzykowe s? stymulowane przez hormon tyreotropowy wydzielany przez przysadk? (hormon stymuluj?cy tarczyc? - TSH), koloid dostaje si? do komórek za pomoc? mechanizmu endocytozy, gdzie nast?puje enzymatyczna degradacja tyreoglobuliny i uwalniane s? zjodyzowane jednostki. Kontrola uwalniania TSH jest regulowana przez inny hormon – tyreotropowy hormon uwalniaj?cy (TRH), który jest syntetyzowany i uwalniany przez podwzgórze. Ca?o?ciowa kontrola tego uk?adu odbywa si? na drodze mechanizmu negatywnego sprz??enia zwrotnego, w którym aktywno?? T3 i T4 pozostaje pod kontrol? przysadki i podwzgórza poprzez powstrzymywanie lub ograniczanie uwalniania odpowiednio TSH i TRH.
Gdy T3 i T4 uwalniane s? do kr??enia, nast?puje wi?zanie ich z bia?kami osocza, g?ównie z globulin? wi???c? tyronin? (TBG). W postaci wolnej w kr??eniu pozostaje mniej ni? 1% jodotyreonin – jest to cz??? aktywna. Aktywno?? T3 i T4 na obwodzie obejmuje wzrost przemiany podstawowej wi?kszo?ci komórek cia?a, wzrost lipolizy i metabolizmu w?glowodorów, wzmocnienie efektu oddzia?ywania katecholamin na serce i centralny uk?ad nerwowy i wzrost metabolizmu bia?ek, szczególnie ich degradacji. Ta lista jasno wskazuje, ?e ka?de zaburzenie równowagi hormonów tarczycy, takie jak niedoczynno?? lub nadczynno??, wywo?uje drastyczne efekty w organi?mie.